Megan O’Brien | strateżka ds. treści | 31 maja 2024 r.
Jeśli ostatnie kilka lat czegoś nas nauczyło, to tego, że wszystko się może zdarzyć. Niezależnie od tego, czy chodzi o nowe technologie, pandemię, czy zmieniające się warunki gospodarcze, przedsiębiorstwa są obecnie mocno wyczulone na wydarzenia, które mogą zmienić ich sposób działania.
Ta utrzymująca się niepewność podniosła rangę działu finansowego oraz podkreśliła kluczową rolę dyrektora finansowego. Przedsiębiorstwa zwracają się do działu finansowego o pomoc w przygotowaniu się na nieprzewidziane zdarzenia, zwiększeniu wydajności, obniżeniu kosztów i wskazaniu właściwych inwestycji na rzecz rozwoju. Kluczowym czynnikiem tej zmiany w postrzeganiu dyrektora finansowego jest fundamentalna rola działu finansowego w zwiększaniu przychodów, stymulowaniu inicjatyw w zakresie technologii i danych oraz kierowaniu rozwojem przedsiębiorstwa. Zwłaszcza w sytuacji kontekście wdrażania sztucznej inteligencji dyrektor finansowy będzie odgrywać ważną rolę w określaniu szans i zagrożeń związanych z tą wschodzącą technologią, a także w jak najlepszym jej wykorzystaniu w dziale finansowym i w całym przedsiębiorstwie.
Pytanie o to, na co powinien przeznaczać swój czas dyrektor finansowy, wywołuje dziś zupełnie inne reakcje niż kilka lat temu. Zamiast spędzania większości czasu na kierowaniu codzienną pracą działu finansowego obejmującą m.in. raportowanie i zapewnianie zgodności z przepisami, od dyrektora finansowego oczekuje się obecnie pełnienia w przedsiębiorstwie roli o charakterze strategicznym.
Rzecz jasna rzetelne i terminowe wykonywanie podstawowych obowiązków jest również nieodzowne. Wiarygodność dyrektora finansowego nadal bowiem zależy od wiarygodności jego sprawozdań finansowych i sprawności procesu budżetowania. To jednak nie wystarcza. Skuteczny dyrektor finansowy musi rozwijać swoje zespoły i stosować automatyzację w celu efektywniejszego zarządzania swoimi typowymi obowiązkami tak, aby zajmowały one mniej czasu zarówno jemu, jak i jego pracownikom. Wdrożenie automatyzacji, w tym mechanizmów sztucznej inteligencji, pozwoli mu skupiać się na bardziej wartościowych i znaczących działaniach. Działania te obejmują ocenę możliwości rozwoju, zarządzanie środkami pieniężnymi i inwestycjami, reagowanie na zmieniający się krajobraz zagrożeń, identyfikację możliwości obniżenia kosztów oraz analizę danych pod kątem uzyskania informacji, które pomogą w podejmowaniu decyzji dotyczących całego przedsiębiorstwa.
Kluczowe wnioski
W kontekście rosnącej liczby obowiązków i bieżących wyzwań określiliśmy dziesięć priorytetów, które powinny znaleźć się na liście każdego dyrektora finansowego.
Optymalizacja kosztów i efektywność kapitału obrotowego to najważniejsze kwestie dla dyrektora finansowego, ponieważ równoważy to wzrost kosztów spowodowany inflacją z celami wzrostu przedsiębiorstwa. Dawniej dyrektor finansowy miał ograniczone możliwości wdrażania inicjatyw na rzecz obniżania kosztów i poprawy efektywności, ponieważ dane dotyczące wydatków i operacji były często przechowywane w jednostkach operacyjnych przedsiębiorstwa. Dyrektor finansowy był zmuszony do okresowego raportowania efektów decyzji biznesowych już po podjęciu tych decyzji. Przeciwdziałanie rosnącym kosztom w takim środowisku często oznaczało ogólne cięcia, a nie ukierunkowane redukcje. Postępy, jakie dokonały się w zakresie oprogramowania finansowego i narzędzi analitycznych, pozwoliły jednak działowi finansowemu stać się silniejszym strategicznym twórcą wartości, który wykorzystuje aktualne, a nawet uzyskiwane w czasie rzeczywistym dane z całego przedsiębiorstwa na rzecz pomocy osobom podejmującym decyzje. Sztuczna inteligencja może również zmienić sposób, w jaki dział finansowy współdziała z resztą przedsiębiorstwa, ułatwiając bliższą i częstszą współpracę z innymi członkami ścisłego kierownictwa w celu szybkiego modelowania różnych scenariuszy i generowania informacji predykcyjnych.
Na przykład dzięki zastosowaniu analityki predykcyjnej i uczenia maszynowego liderzy mogą automatycznie kompilować dane ze źródeł historycznych i bieżących w celu bieżącego przewidywania przyszłych przepływów pieniężnych. Dzięki szybszemu i dokładniejszemu prognozowaniu przepływów pieniężnych dyrektor finansowy może podejmować proaktywne działania, które pomagają utrzymać dobrą płynność, na przykład skorzystać z rabatów z tytułu wcześniejszych płatności, gdy przedsiębiorstwo ma nadwyżkę gotówki, lub ponownie ocenić pozycje kredytowe, gdy brakuje pieniędzy. Dyrektor finansowy może również zapewnić informacje kontekstowe i oparte na danych, aby wspomagać proces podejmowania decyzji, pomagając jednostkom biznesowym w efektywnej alokacji zasobów do obszarów, od których oczekuje się wygenerowania największej wartości.
Dyrektorzy finansowi znajdują się pod presją zwiększania produktywności, w związku z czym wielu z nich jeszcze mocniej stawia na transformację cyfrową przedsiębiorstwa. Według raportu CFO Signals firmy Deloitte 4Q 2023 80% dyrektorów finansowych spodziewa się, że w 2024 r. ich przedsiębiorstwa będą korzystać z dodatkowej automatyzacji i technologii cyfrowych. Jednocześnie 76% z nich oczekuje, że transformacja cyfrowa i technologie odegrają bardziej znaczącą rolę w realizacji strategii przedsiębiorstwa. Gdy całe przedsiębiorstwo wdroży zintegrowaną platformę ERP, poszczególne zespoły mogą wówczas zautomatyzować ręczne procesy i wykorzystać generatywną sztuczną inteligencję, aby uzyskać widoczność nowych obszarów oraz zbierać i udostępniać wiarygodne informacje w celu odpowiedniego reagowania na zmiany rynkowe, a jednocześnie zbudować przewagę konkurencyjną przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów. Na przykład przedsiębiorstwo może dostosować pulpity do swoich potrzeb tak, aby automatycznie raportować kluczowe wskaźniki wydajności bez konieczności ręcznej kompilacji danych. Tego typu pulpity pozwoliłyby monitorować zmiany w sprzedaży według produktu lub usługi, a w przypadku opóźnień w sprzedaży, przedsiębiorstwo mogłoby szybko na to zareagować, doskonaląc szkolenia sprzedażowe, testując nowe konfiguracje marketingowe/produktowe lub dostosowując prognozy produkcji.
W ankiecie przeprowadzonej przez firmę Grant Thornton 61% dyrektorów finansowych spodziewało się, że ich organizacje zainwestują w sztuczną inteligencję w 2024 roku, przy czym ta technologia znajdzie się na szczycie listy priorytetów inwestycyjnych. Na trzecim miejscu z wynikiem 39% uplasowały się narzędzia analityczne i mechanizmy analizy danych biznesowych, nieznacznie ustępując inwestycjom w cyberbezpieczeństwo. Przez długi czas priorytetem było zbieranie rzetelnych, aktualnych informacji. Teraz jest jasne, że dyrektorzy finansowi starają się uzyskać z danych więcej wniosków gotowych do wdrożenia i wykorzystują w tym celu zaawansowane narzędzia analityczne i sztuczną inteligencję.
Najnowsze osiągnięcia w dziedzinie sztucznej inteligencji zmieniają sposób prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwa, a dział finansowy nie jest wyjątkiem. Na przykład większość procesu zamknięcia finansowego, w tym ręczne zbieranie, konsolidację i raportowanie danych, można zautomatyzować za pomocą sztucznej inteligencji. To nie jest tylko oszczędność czasu. Wykorzystanie sztucznej inteligencji w procesie zamknięcia finansowego pozwala dyrektorowi finansowemu i jego zespołom skupić się na bardziej znaczącej pracy, na przykład na analizie danych oraz konkretnych działaniach, w tym działaniach strategicznych. Ponadto sztuczna inteligencja może być źródłem rekomendacji w kontekście złożonych działań, takich jak optymalizacja alokacji kapitału, stymulowanie wzrostu przychodów, poprawa pozycji negocjacyjnej i ułatwianie zautomatyzowanych transakcji między przedsiębiorstwami. Bazujące na sztucznej inteligencji modele mogą tworzyć prognozy oparte na danych, aby ułatwić podejmowanie bardziej efektywnych decyzji w czasie rzeczywistym. W scenariuszu sprawozdawczości finansowej generatywna sztuczna inteligencja może pomóc we wstępnym wypełnieniu raportów 10Q i 10K, w tym przypisów i analiz zarządczych (MD&A).
Według Cybersecurity Ventures szkody spowodowane cyberatakami (przy obecnym tempie wzrostu) wyniosą około 10,5 bln USD rocznie do 2025 r., co stanowi wzrost o 300% w stosunku do poziomów z 2015 r. Wraz ze wzrostem liczby i stopnia złożoności cyberzagrożeń, rośnie także liczba i stopień złożoności towarzyszących temu zjawisku przepisów. W 2023 roku amerykańska Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (SEC) przyjęła zasadę, zgodnie z którą spółki publiczne muszą ujawniać istotne incydenty związane z cyberbezpieczeństwem. Posunięcie to wskazuje, że incydenty związane z cyberbezpieczeństwem są obecnie ważnymi kwestiami dla inwestorów, a ich nieujawnianie może prowadzić do poważnych reperkusji dla dyrektorów finansowych.
W obliczu rosnących finansowych, regulacyjnych i związanych z ryzykiem skutków cyberprzestępczości dyrektorzy finansowi odgrywają coraz aktywniejszą rolę w obszarze cyberbezpieczeństwa. We współpracy z dyrektorem ds. bezpieczeństwa informacji dyrektor finansowy może pomóc członkom ścisłego kierownictwa w zrozumieniu cyberzagrożeń dla przedsiębiorstwa (w ujęciu ilościowym i finansowym), tak aby przedsiębiorstwo mogło dokonać odpowiednich inwestycji w cyberzabezpieczenia i ubezpieczyć się od takich zagrożeń.
W nadchodzącym roku dyrektorzy finansowi zachowają czujność w kwestiach związanych z ryzykiem finansowym w kontekście rynkowym, kredytowym, płynnościowym i operacyjnym. W związku z powyższym dyrektorzy finansowi wdrażają proaktywne, oparte na danych strategie zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie, których realizacja jest możliwa dzięki technologii. Działy finansowe wykorzystują narzędzia analityczne i sztuczną inteligencję do szybkiej analizy dużych ilości danych finansowych, dzięki czemu mogą identyfikować trendy, wzorce i anomalie wskazujące na potencjalne ryzyko. Technologia pomaga również dyrektorom finansowym przeprowadzać testy warunków skrajnych i analizy scenariuszy, aby ocenić wpływ zidentyfikowanych zagrożeń i przygotować odpowiednie plany awaryjne. Dzięki globalnej platformie do zarządzania finansami działy finansowe mogą na bieżąco monitorować kondycję finansową przedsiębiorstwa, w tym kluczowe wskaźniki ryzyka, sytuację na rynkach finansowych, ekspozycje kredytowe i stany płynności.
Sprawozdawczość w zakresie ochrony środowiska, spraw społecznych i ładu korporacyjnego (ESG) uległa rozszerzeniu, ponieważ ESG jest częścią wymogów regulacyjnych, strategii inwestycyjnych i zasad przedsiębiorstwa. Wraz z tym rozszerzeniem odpowiedzialność społeczna i cele zrównoważonego rozwoju oraz śledzenie realizacji tych celów przekształciły się z opcjonalnych dodatków w integralne elementy działań przedsiębiorstwa. Dla dyrektora finansowego oznacza to konieczność znalezienia sposobów na włączenie tych celów do długoterminowej strategii biznesowej, określenie standardowych wskaźników i metod ich pomiaru oraz przygotowywanie wiarygodnych raportów dotyczących ESG.
Ciągły niedobór pracowników, rosnące koszty wynagrodzeń oraz wyjątkowo wysoki wskaźnik odejść z pracy na określonych stanowiskach i w określonych branżach sprawiły, że kwestie związane z pracownikami znalazły się wysoko na liście priorytetów dyrektorów finansowych, skłaniając ich do odgrywania większej roli w zarządzaniu pracownikami i zatrzymywaniu pracowników w przedsiębiorstwie. Ze względu na długie godziny pracy i stresujące obowiązki na niedobór pracowników cierpią na przykład działy księgowości, do których trafia coraz mniej osób zaraz po studiach. Ogólnie rzecz biorąc, rekrutacja, szkolenie i wdrażanie nowych pracowników może być kosztowne, a rotacja pracowników może negatywnie wpływać na produktywność i wydajność. Kapitał ludzki odgrywa również kluczową rolę w ogólnej strategii i sukcesie firmy. Aby zatem stworzyć bardziej zintegrowane podejście do planowania zatrudnienia, efektywni dyrektorzy finansowi ściślej współpracują z działami kadr, aby powiązać strategię kadrową ze strategią biznesową przedsiębiorstwa. Obie te funkcje wspólnie podejmują bardziej świadome decyzje dotyczące podwyżek wynagrodzeń, świadczeń, rozwoju umiejętności, technologii finansowych i przyszłych potrzeb kadrowych, co może przyczynić się do ograniczania odejść pracowników i poprawy sytuacji kadrowej.
Złożoność przepisów podatkowych na całym świecie wymaga od dyrektorów finansowych przedsiębiorstw międzynarodowych lub planujących ekspansję na rynki zagraniczne odgrywania bardzo aktywnej roli w globalnym planowaniu podatkowym i zapewnianiu zgodności z przepisami. Globalne planowanie podatkowe znacząco wpływa na wyniki finansowe przedsiębiorstwa, oddziałując na decyzje dotyczące m.in. ekspansji na nowe rynki, fuzji i przejęć oraz działań restrukturyzacyjnych. Dyrektorzy finansowi muszą podejmować działania na rzecz łatwiejszego zapewniania zgodności przy jednoczesnej minimalizacji zobowiązań podatkowych w drodze analizy międzypaństwowych umów podatkowych, tworzenia efektywnych podatkowo struktur organizacyjnych oraz określania strategicznych cen transferowych.
Techniki budżetowania od zera (ZBB) polegają na tworzeniu nowego budżetu od podstaw w każdym okresie budżetowania, a nie na dostosowywaniu budżetu z poprzedniego okresu. Dyrektorzy finansowi starają się kontrolować koszty i alokować wydatki do obszarów, które generują największą wartość, dlatego ZBB jest jedną z opcji walki z inercją budżetową, czyli sytuacją, w której wydatki pozostają niezmienne r/r, niezależnie od rzeczywistych potrzeb i efektywności inwestycji. Technika ta wymaga od jednostek biznesowych uzasadniania wydatków, przychodów i planów inwestycyjnych w każdym cyklu, a także upewnienia się, że pieniądze są wydawane w najbardziej korzystny sposób. Wadą tego podejścia jest konieczność przeznaczenia większej ilości czasu i uwagi pracowników na budżetowanie. Może to również prowadzić do myślenia krótkoterminowego, gdyż budżety skupiają się tylko na następnym cyklu.
Aktywność w obszarze fuzji i przejęć spadła w ostatnich latach z rekordowych poziomów w 2021 r., ale rynek wykazuje na oznaki odrodzenia. Rosnący popyt na tego typu transakcje oraz dostępność ofert, a także pilna potrzeba dostosowania i przekształcenia modeli biznesowych stymulują zainteresowanie przedsiębiorstw fuzjami i przejęciami, mimo niezbyt idealnych warunków do zawierania transakcji finansowych. W takich warunkach wygrywają firmy, które potrafią wykazać strategiczną wartość transakcji w obszarze fuzji i przejęć, są dobrze przygotowane do takich transakcji i działają szybko, gdy pojawi się odpowiednia możliwość. Nawet dyrektorzy finansowi przedsiębiorstw, które nie chcą aktywnie kupować ani być kupowane, traktują priorytetowo przygotowywanie ocen potencjalnych celów przejęć lub potencjalnych nabywców. Zwłaszcza w sytuacji, gdy przedsiębiorstwa starają się wymyślić siebie na nowo, aby pozostać w czołówce, efektywni dyrektorzy finansowi aktywnie oceniają przejęcia, które pozwolą zwiększać skalę działalności, uzyskać dostęp do technologii i pracowników oraz przyspieszać rozwój. Dyrektorzy finansowi muszą przy tym rozważać zbycie aktywów nieefektywnych lub niezwiązanych z podstawową działalnością, co pozwoli na przekierowanie zasobów do bardziej strategicznych obszarów wzrostu.
Technologia jest jedną z najmocniejszych dźwigni, jaką dyrektor finansowy może wykorzystać do efektywnego zarządzania swoimi licznymi obowiązkami. Dysponując kompletnym systemem ERP w chmurze, dyrektor finansowy może zyskać pojedynczy, ujednolicony widok wszystkich obszarów działalności przedsiębiorstwa, aby z wyprzedzeniem reagować na ewentualne problemy i odchylenia budżetowe, które mogą mieć wpływ na sytuację finansową przedsiębiorstwa.
Wspomniane widoki, obejmujące obszary księgowości, finansów, planowania operacyjnego, łańcucha dostaw i zaopatrzenia, pomagają sprawdzać trendy i wdrażać najlepsze praktyki, dzięki którym dyrektor finansowy może poprowadzić swoją organizację do rentownego wzrostu. Za sprawą systemu Oracle Fusion Cloud ERP dyrektor finansowy może również korzystać z tak zaawansowanych funkcji, jak oparta na sztucznej inteligencji automatyzacja procesów wykonywanych ręcznie, analityka biznesowa w czasie rzeczywistym i automatyczne aktualizacje, aby wyprzedzić konkurencję.
Na czym powinien się skupiać dyrektor finansowy? .
Efektywny dyrektor finansowy musi rozwijać swoje zespoły i stosować automatyzację, aby jego tradycyjne obowiązki zajmowałyby mniej czasu zarówno jemu, jak i jego pracownikom. Wdrożenie automatyzacji, w tym mechanizmów sztucznej inteligencji, pozwoli mu skupiać się na bardziej wartościowych i znaczących działaniach. Obowiązki te obejmują ocenę możliwości rozwoju, zarządzanie środkami pieniężnymi i inwestycjami, reagowanie na zmieniający się krajobraz zagrożeń, identyfikację możliwości obniżenia kosztów oraz analizę danych pod kątem uzyskania informacji pomagających w podejmowaniu decyzji dotyczących całego przedsiębiorstwa.
Na czym polega cyfryzacja finansów i księgowości?
Cyfryzacja finansów i księgowości polega na zastosowaniu komputerów i oprogramowania do obsługi różnych procesów biznesowych potrzebnych do śledzenia transakcji, inwestycji, przepływów pieniężnych i podobnych działań finansowych przedsiębiorstwa. Dzięki cyfryzacji działy finansów i księgowości mogą wykorzystywać dostępne technologie w celu ograniczenia liczby zadań wykonywanych ręcznie, analizy dużych ilości danych, poprawy efektywności i ograniczenia liczby błędów.
Na czym polega rola dyrektora finansowego w 2024 roku?
Rola dyrektora finansowego obejmuje szeroki zakres obowiązków regulacyjnych, taktycznych i strategicznych w zakresie kontroli, działalności operacyjnej, budżetowania, tworzenia strategii i prognozowania. Dyrektor finansowy odgrywa również kluczową rolę w transformacji modelu biznesowego, pomagając w automatyzacji funkcji, zbieraniu i interpretowaniu danych oraz podejmowaniu na tej podstawie decyzji, które stymulują rozwój przedsiębiorstwa.
Przed jakimi wyzwaniami stoi dyrektor finansowy w 2024 r.?
Niektóre z kluczowych wyzwań, przed którymi stoi dyrektor finansowy w 2024 r., dotyczą zrównoważenia zysków i wzrostu. Niegdyś dominujący sposób myślenia typu „wzrost za wszelką cenę” odchodzi do lamusa, ponieważ przedsiębiorstwa coraz częściej poszukują inteligentnych i zrównoważonych możliwości rozwoju. Dla dyrektora finansowego takie podejście oznacza, że będzie musiał obniżać odpowiednie koszty, identyfikować najlepsze możliwości inwestycyjne, dbać o silną pozycję gotówkową i w jak największym stopniu wykorzystywać inwestycje w technologie.
Jaka jest przyszłość roli dyrektora finansowego?
W ciągu ostatnich kilku dekad rola dyrektora finansowego drastycznie się zmieniła. Na początku chodziło głównie o nadzorowanie obowiązków na zapleczu działalności, w tym prowadzenie ksiąg i rejestrów przedsiębiorstwa, przygotowywanie sprawozdań finansowych i zapewnianie zgodności z przepisami. Teraz do obowiązków takiego dyrektora należy pełnienie roli strategicznego doradcy dyrektora generalnego i członków ścisłego kierownictwa. W miarę jak przedsiębiorstwa dążą do lepszego wykorzystania danych i szerszego stosowania sztucznej inteligencji dyrektor finansowy musi stać się źródłem opartych na danych informacji finansowych i informacji o trendach, które mogą pomóc w podejmowaniu trafniejszych decyzji we wszystkich działach przedsiębiorstwa.
O co martwi się dyrektor finansowy?
Podstawowym zmartwieniem dyrektora finansowego jest brak gotówki, czyli brak wystarczającej płynności, aby wywiązać się z krótkoterminowych zobowiązań, takich jak wynagrodzenia, odsetki od zadłużenia i zobowiązania wobec dostawców Może to bowiem oznaczać konieczność ogłoszenia bankructwa. W nieco mniejszym stopniu dyrektor finansowy martwi się o rozsądne zarządzanie środkami pieniężnymi przedsiębiorstwa, dokonywanie właściwych inwestycji w celu stymulowania wzrostu i szybkie ściąganie należności od odbiorców. Dyrektor finansowy martwi się również o wpływ na jego przedsiębiorstwo trendów makroekonomicznych, w tym czynników finansowych (polityka monetarna, polityka fiskalna, zaufanie konsumentów itp.) oraz czynników niefinansowych (niepokoje geopolityczne, zakłócenia w łańcuchu dostaw itp.).
Zapoznaj się z rzeczywistymi przykładami strategii przedsiębiorstwa w obszarach planowania finansów, marketingu, siły roboczej itp.