Łańcuch dostaw i inflacja — problemy i skutki

Wyższe koszty produkcji

Wyższe koszty surowców i produkcji mogą wynikać z napiętych globalnych łańcuchów dostaw. Na przykład wskaźnik cen producentów amerykańskich, który mierzy zmianę cen sprzedaży otrzymywanych przez producentów krajowych za ich produkcję, wzrósł o 11,1% w ciągu 12 miesięcy do maju 2022 r.; zakłócenia w łańcuchu dostaw spowodowały niedobory, które podniosły ceny, a następnie wywołały kolejne zakłócenia. Inflacja z kolei komplikuje proces zakupu, ponieważ kupujący muszą szukać alternatywnych źródeł, aby znaleźć potrzebne materiały w cenie, na którą mogą sobie pozwolić. Zwiększone koszty są często przenoszone na klienta końcowego, zmniejszając popyt.

Mniejsza siła nabywcza

Niekontrolowana inflacja wynikająca z problemów związanych z łańcuchem dostaw może osłabić siłę nabywczą konsumentów i firm. Amerykański wskaźnik cen konsumpcyjnych, z wyłączeniem zmiennych cen żywności i energii, wzrósł o 0,2% dla konsumentów miejskich w czerwcu 2023 r., ale w ciągu ostatnich 12 miesięcy wzrósł o 3%, napędzany problemami w łańcuchach dostaw w branżach samochodowych, części samochodowych i wyposażeniu domu, oprócz gwałtownych wzrostów cen gazu i ropy, zgodnie z danymi Biura Statystyki Pracy. Dla porównania, w 2022 r. wzrost wskaźnika cen konsumpcyjnych z roku na rok wynosił od 7% do 9%. Zgodnie z danymi Banku Światowego przewiduje się, że wzrost gospodarczy w Stanach Zjednoczonych, Japonii i krajach strefy euro spowolni do 0,7% w 2023 r., z 2,6% w 2022 r.

Wyższe koszty transportu

Koszty transportu w łańcuchu dostaw są również związane z inflacją, co było widać w szczycie pandemii, gdy gwałtowny wzrost zamówień online przewyższył zdolność kontenerów wysyłkowych do ich dostarczania, co doprowadziło do globalnego zatłoczenia portów i podnoszenia kosztów wysyłki. Jesienią 2022 r. cena wysyłki kontenera morskiego na standardowej trasie z Szanghaju w Chinach do Los Angeles w Kalifornii spadła do około jednej trzeciej poziomu z 2021 r., a ceny oleju napędowego były niższe, co odzwierciedlało zmniejszenie zatłoczenia portów. Koszty transportu spadły, ponieważ największe podwyżki stóp procentowych od lat 80. XX wieku, wprowadzone przez Rezerwę Federalną USA, zmniejszyły popyt konsumentów.

Mniejsza dostępność zasobów

Zakłócenia w produkcji lub transporcie zasobów mogą napędzać inflację. Na przykład chińskie wyłączenia fabryk związane z pandemią ograniczyły produkcję i dostawy na rynki globalne, a w 2022 roku wojna na Ukrainie zakłóciła dostawy towarów, wywołując inflację cen zbóż. Braki niektórych towarów powodują niedobory innych. Na przykład niedobór chipów komputerowych w 2020 r. spowodował, że producenci samochodów ograniczyli produkcję, podnosząc ceny samochodów. Sektory gospodarki, które zależą od chipów, odnotowały inflację cen swoich gotowych produktów, ponieważ dziesięciolecia inwestycji w systemy dostaw just-in-time zaczęły się rozpadać.

Wzrost cen przekazywany konsumentom

Skuteczna konkurencja może obniżyć ceny, a konkurencyjne rynki mają zazwyczaj niższe, bardziej stabilne ceny. Ale kiedy firmy na konkurencyjnych rynkach przenoszą wzrosty cen na klientów, może to zwiększyć inflację. Istnieją sposoby, aby producenci unikali ogólnych podwyżek cen w okresach napięć w łańcuchu dostaw, na przykład poprzez dodanie dopłat do zamówień w trybie pilnym lub małych partii, obciążając opłatami tylko w tych scenariuszach, które mają znaczny wpływ na ich działalność.

1. Wzrost popytu na towary i usługi

Zwiększony popyt przyczynia się do niedoborów dostaw, jeśli łańcuchy dostaw nie są w stanie wyprodukować ani transportować towarów i usług wystarczająco szybko, aby sprostać zapotrzebowaniu. Na przykład podczas pandemii popyt na towary, takie jak komputery, rowery, sprzęt kuchenny, meble i inne ulepszenia domu, obciążył globalne łańcuchy dostaw, które nie były przygotowane na napływ zamówień. Firmy przygotowują się na nagłe wzrosty popytu i zakłócenia w łańcuchach dostaw w przyszłości poprzez lepsze zarządzanie zapasami.

2. Niedobory siły roboczej

Zamknięcia spowodowane pandemią doprowadziły do niedoborów pracowników w sektorach takich jak produkcja, transport drogowy, lotnictwo oraz handel spożywczy, przyczyniając się do braków produktów. Jednak nawet po złagodzeniu ograniczeń pandemicznych, nadal występowały niedobory siły roboczej. W Stanach Zjednoczonych 4 miliony ludzi zrezygnowało z pracy w maju 2023 r., 9,8 miliona nowych ofert pracy zostało opublikowanych, a stopa bezrobocia pozostała na niskim poziomie. Ciągły niedobór siły roboczej w produkcji, transporcie, logistyce, budownictwie i inżynierii ograniczył produkcję i dostawy towarów przemysłowych i konsumpcyjnych, tworząc niedobory i podnosząc ceny.

3. Zakłócenia w globalnym łańcuchu dostaw

Problemy w łańcuchu dostaw mogą przyczynić się do niedoborów, wpływając na długoletnie strategie produkcyjne just-in-time, które polegają na pozyskiwaniu przez producentów kluczowych komponentów wtedy, gdy są potrzebne do montażu. Gdy braki niektórych towarów wstrzymują produkcję, efekt ten może zaburzyć całe łańcuchy dostaw. Przykładami są problemy logistyczne i spedycyjne, które spowodowały niedobór chipów w 2020 r. i późniejszy brak dostaw pojazdów. W tym samym czasie sprzedawcy artykułów i sprzętu gospodarstwa domowego oczekiwali wiele tygodni lub miesięcy na dostarczenie gotowych towarów na statki, co spowodowało niedobory dla konsumentów.

4. Taryfy i inne bariery handlowe

Ponieważ wiele firm pozyskuje materiały na całym świecie, taryfy mające na celu ochronę krajowego przemysłu mogą prowadzić do wyższych kosztów nakładów dla producentów. Z drugiej strony liberalizacja handlu ma tendencję do zwiększania podaży poprzez zwiększanie konkurencji i poszerzanie różnorodności produkcji dostępnych dla producentów. Wzrost ceł na nakłady o 3,4% zmniejsza produktywność o około 0,4%, wynika z badania z 2020 r. opublikowanego w Journal of Policy Modeling.

5. Wahania kursów walut

Silny dolar amerykański, który pobudza inflację w krajach rozwijających się, może podnieść ceny kluczowych surowców do wytwarzania towarów, w szczególności ceny gazu, ropy naftowej i innych źródeł energii, na których producenci polegają, aby wytwarzać i dostarczać swoje produkty. Historycznym przykładem jest azjatycki kryzys finansowy z końca 90., w którym wyprzedaż walut doprowadziła do opóźnień w budowie i spadku popytu przemysłowego na energię.

6. Katastrofy naturalne lub ekstremalne zjawiska pogodowe

Katastrofy takie jak huragany, susze i pożary mogą wstrzymać produkcję i transport, przyczyniając się do niedoboru dostaw. Jednym z najbardziej znanych przykładów jest trzęsienie ziemi i tsunami w 2011 roku w Fukushimie w Japonii, które zniszczyły fabryki półprzewodników i pojazdów. W innym przypadku erupcja wulkanu na Islandii w 2010 roku sparaliżowała ruch samolotów, zmuszając firmy do przejścia na transport drogowy lub morski, co wstrzymało przepływ towarów w Europie. Globalny łańcuch dostaw żywności jest szczególnie podatny na problemy wynikające ze wzrostu poziomu mórz i ekstremalnych warunków pogodowych, według Światowej Organizacji Handlu, więc w miarę nasilania się tych zjawisk, mogą one prowadzić do niedoborów żywności.

7. Niestabilność polityczna lub konflikty w niektórych regionach

Nagłe zmiany w reżimie lub konflikty zbrojne zakłócają zdolność krajów do wytwarzania i eksportowania produktów. Na przykład rosyjska inwazja na Ukrainę w 2022 r. spowodowała wzrost dostaw kluczowych towarów, takich jak rosyjski gaz ziemny wykorzystywany w przemyśle europejskim. Eksport zboża z Ukrainy również początkowo spadł, choć później wrócił do normy. Ubezpieczyciele zwracają również uwagę na ryzyka dla fabryk i transportu towarów z krajów doświadczających niestabilności politycznej. Na przykład w RPA w 2021 roku po aresztowaniu byłego prezydenta, rozruchy zniszczyły magazyny i fabryki oraz podpalono ciężarówki przewożące towary, co spowodowało poważne braki żywnościowe.

8. Brak dostępu do surowców

Jak wspomniano w poprzednich przykładach, ograniczony dostęp do materiałów, w tym metali, produktów petrochemicznych, tarcicy i chipów komputerowych, może utrudnić produkcję, w tym domów i samochodów. Może to zwiększyć koszty: ogólne koszty budowy, w tym koszty surowców takich jak drewno, stal zbrojeniowa i beton, które wzrosły o 13,5% w roku poprzedzającym kwiecień 2022 r., co było prawie dwukrotnie szybciej niż w roku 2021, według firmy analitycznej i oceniającej ryzyko Verisk.

9. Nieodpowiednia infrastruktura lub sieci transportowe

Problemy z infrastrukturą i transportem mogą prowadzić do powszechnego niedoboru towarów, ponieważ operatorzy logistyczni mają trudności z transportowaniem na przykład gotowych towarów z zakładu produkcyjnego do magazynu. Takie problemy pojawiły się na początku pandemii: porty azjatyckie miały zbyt mało kontenerów wysyłkowych, aby zaspokoić popyt, podczas gdy w Stanach Zjednoczonych kontenery się piętrzyły, ponieważ portom brakowało pracowników do ich rozładunku. Wąskie gardła w tych sieciach mogą podnosić ceny, tak jak miało to miejsce w połowie pandemii. Od tego czasu ceny spadły. W połowie 2023 r. cena transportu towarów z Azji na Zachodnie Wybrzeże Stanów Zjednoczonych gwałtownie spadła w porównaniu do roku poprzedniego, osiągając poziom sprzed pandemii.

Testowanie łańcuchów dostaw pod kątem wydajności

Aby przetestować odporność, firmy mogą używać oprogramowania do planowania, aby modelować scenariusze, w których łańcuchy dostaw są narażone na zakłócenia. Na przykład mogą modelować skutki nagłego wzrostu popytu lub klęski żywiołowej, która odcina przepływ towarów od zagranicznego dostawcy. Mogą przekształcać wyniki w ocenę ryzyka dostawców i opracować plany gromadzenie danych produkcyjnych bezpośrednio od dostawców i poddostawców, aby uzyskać przydatne informacje biznesowe. Chmurowe centra zarządzania łańcuchem dostaw mogą pomóc firmom ocenić, które materiały są najważniejsze dla ich produkcji, i odpowiednio zaplanować wydarzenia na wypadek inflacji.

Przeprowadzanie oceny ryzyka kluczowych dostawców

W przeszłości niskie ceny miały kluczowe znaczenie w zarządzaniu łańcuchem dostaw, a planowanie awaryjne na wypadek zakłóceń, w tym epidemii i klęsk żywiołowych, było raczej pomijane. Teraz firmy muszą przeprowadzać oceny ryzyka kluczowych dostawców, które uwzględniają stabilność finansową, jakość i logistykę. Firmy coraz częściej stają pod presją ze strony konsumentów i organów regulacyjnych, aby wykazać, że ich produkty są wykonane z materiałów lub włókien, które nie pochodzą z pracy przymusowej lub innych represyjnych warunków, a oceny ryzyka mogą również uwzględniać podatność dostawców na upadłość lub cyberataki. Jeśli z któregokolwiek z tych powodów dostawcy są ograniczeni lub stają się niewypłacalni, wstrzymuje to dostawy w łańcuchu dostaw, hamuje produkcję i tworzy sytuację inflacyjną.

Tworzenie planu awaryjnego

Firmy coraz częściej przyjmują strategię znaną jako „Chiny plus jeden”, która polega na dodaniu zakładu produkcyjnego w Indiach lub Azji Południowo-Wschodniej do operacji produkcyjnych w Chinach w celu zmniejszenia wysokich kosztów transportu związanych z inflacją, aby jednocześnie zapobiec potencjalnym niedoborom zaopatrzenia. Na przykład firma Apple wyprodukowała w Indiach telefony iPhone o wartości ponad 7 miliardów dolarów w roku podatkowym 2022, a firma Google przeniósła część produkcji telefonów Pixel do Wietnamu. Firma Microsoft wyprodukowała niektóre konsole Xbox, które kiedyś były produkowane wyłącznie w Chinach, w Wietnamie.

Firmy przyjmują również strategie „lokalne dla lokalnych”, prowadzą działalność i współpracują z partnerami w regionach bliżej klientów. Na przykład firma Intel buduje zakłady chipów w Stanach Zjednoczonych, Niemczech i Polsce. A firma General Motors ogłosiła plany zainwestowania ponad 7 miliardów dolarów w cztery zakłady w Michigan, po części w celu zapewnienia strategicznej produkcji akumulatorów do elektrycznych samochodów ciężarowych w USA.

Bądź elastyczny

Dążenie rynku do bardziej elastycznych łańcuchów dostaw sięga czasów pandemii, gdy zamknięcie chińskich fabryk i portów wywołało potrzebę tworzenia zapasów na całym świecie. W poszukiwaniu alternatywnych dostawców liderzy powinni pamiętać, że podstawowe materiały, takie jak tarcica, tkaniny i plastik, łatwiej jest pozyskać poza Chinami niż złożone maszyny, elektronika czy precyzyjne odlewy. Firmy mogą również rozważyć elastyczność w zakresie zarządzania zapasami i produkcji, odchodząc od podejścia „just-in-time”, które polega na kupowaniu materiałów i towarów w razie potrzeby i utrzymywaniu jak najmniejszego poziomu zapasów. Systemy te zostały zaprojektowane z myślą o kosztach, a nie o ryzyku i nie są przystosowane do obciążeń w łańcuchu dostaw, które niesie ze sobą inflacja. Stosują podejście „just-in-case”, ponieważ firmy utrzymują więcej zapasów na stanie.